http://defaenarm.blogfa.com/post-44.aspx
احسان عابدی-مرداد92

رضا امیرخانی، نویسنده نام آشنایی برای کتابخوانان و علاقمندان به رمان و داستان است. اولین نوشته داستانی او، "ارمیا" نام داشت و بعدتر با "از به" و " من او " و " بیوتن " جای خود را بیشتر در بین داستان دوستان باز کرد.
در نمایشگاه کتاب تهران سال 90،‌ انتشارات افق از داستان جدید امیرخانی با نام " قیدار " رونمایی کرد تا خیل علاقمندان به آثار این نویسنده را در غرفه خود به صف کند.
اما رضا امیرخانی را فقط باید با رضا امیرخانی مقایسه و نقد کرد! و این ویژگی نویسندگانی است که برای خود سبک و سیاق خاص نویسندگی دارند. بنابراین قیدار را نیز باید با ارمیا، من او، بیوتن و برخی آثار غیرداستانی امیرخانی نقد کنیم.
قیدار، داستانی است متفاوت با سایر داستان های امیرخانی. حکایت جوانمردی است که صاحب گاراژ و ده ها کامیون و ماشین های به اصطلاح سنگین باربری است و آوازه مردی و رادمردی اش در پایتخت به گوش همه رسیده است. به قول خودش: چپ ها او را سرمایه دار زالو صفت می خوانند و مسلمان ها درویش! اما او هیچکدام از این ها نیست. قیدار جوانمرد است. کسی که از گنده نامی به گم نامی می رسد تا ثابت کند راه را درست رفته است.

اولین ویژگی قیدار، زبان ساده و عوام فهم آن است و تفاوت اصلی اش با کارهای قبلی امیرخانی در همین است. رمان های من او و بیوتن، مخاطب خاص خود را داشت. شاید همه کس توانایی خوانش و درک داستان را نداشت و به نیمه نرسیده، از ادامه خواندن صرف نظر می کرد. اما قیدار اینگونه نیست. زبانی نسبتاً ساده و داستانی خطی خواننده را به رسیدن به صفحه آخر، سوق می دهد. در حالی که در اثری مثل بیوتن، رمزگشایی از برخی حوادث و درک منظور نویسنده و حتی خوانش صحیح متن، برای خواننده مبتدی و ناآشنا با سبک نویسندگی امیرخانی،‌ مشکل آفرین می شد.
قیدار را راوی دانای کل روایت می کند. اما ویژگی این راوی، شیفته بودن به شخصیت داستان است. در واقع راوی دلباخته شخصیت اصلی یعنی قیدار است و جهان داستان از این منظر دیده می شود. درواقع همه چیز قیدار خوب است. نکته منفی و سیاهی در او نیست و مخاطب با یک ابرقهرمان مواجه است نه یک شخصیت!
نکته دیگر ارادت قیدار به امام حسین^{(علیه السلام)} و تاثیر این ارادت در زندگی اوست. قیدار ماشین های خود را بیمه " جون " کرده است که غلام اباعبدالله^{(علیه السلام)} است. به جز زیر پرچم سیاه هیات امام  حسین^{(علیه السلام)} جای دیگری اشک نمی ریزد. برای گوسفندان قربانی هیات امام حسین^{(علیه السلام)} هم احترام خاصی قائل است و ... .

قیدار با وجود داشتن ویژگی های خوب و لازم برای یک داستان مخاطب پسند، ایراداتی نیز دارد که برخی از آنها اساسی و محل بحث و تامل است.

از نظر ساختاری، انسجام داستانی در قیدار مخدوش است. این عدم انسجام به خصوص در اواخر داستان مشهود می شود که چند حادثه به یکدیگر متصل شده اند تا داستان تمام شود. به نظرم اگر امیرخانی از اطناب و اطاله کلامش خودداری می کرد و داستان را در روال عادی خود به پایان می رساند، اثرش متفاوت تر می شد.

نکته مهم دیگر – که برخی منتقدان دیگر نیز به آن اشاراتی داشته اند – تشابه داستان با فیلمفارسی های قبل از انقلاب است! در آن فیلم ها، قهرمانی بود که لوطی مسلک بود، بزن بهادر و اهل خلاف بود، دین و ایمان درست و حسابی نداشت اما دستگیر فرودستان بود و حامی زنان بی کس و معمولاً بدکاره و یا مورد تعدی قرارگرفته!

کسی که قیدار امیرخانی را خوانده باشد، با توصیف این ویژگی های قهرمان فیلمفارسی، به یاد شخصیت قیدار خواهد افتاد. با این تفاوت که قیدار خلافکار و بزن بهادر نیست و هیاتی اباعبدالله و ارادتمند سیدی روحانی است.

ویژگی دیگری که در بیوتن هم رگه هایی از آن دیده می شد، نگاه بی عیب و حتی گاه تقدس گرایانه به زنان بدکاره است. صرف نظر از نگاه کمرنگ امیرخانی به زن در داستان هایش که مجال مفصل تری می طلبد، در داستان قیدار اگرچه شهلا ذاتاً بدکاره نیست، اما همه از ماجرای تعدی شاه رخ قرتی به او خبر دارند و قیدار نیز با علم به این موضوع او را به زنی می پذیرد و فقط می خواهد که این خاطره درز گرفته شود.

نکته مهم دیگر که بی ارتباط با مورد قبل هم نیست، ایجاد تقابل بین مسجد و حسینیه (یا هیات ) است.

تا جایی که قیدار یک هیاتی است، مشکلی ندارد. اما وقتی قیدار در هیاتش، آخوند برای وعظ نمی آورد و یا با گذاردن منبر در حسینیه و هیات مخالف است و با این تفکر که منبر مال مسجد است نه مال حسینیه؛ (ص 230) قهرمان امیرخانی، متهم به عرفانی مشکل دار می شود!

قیدار حتی منبر وقفی حسینیه را سال ها در قسمت زنانه بلااستفاده می گذارد تا مبادا پای واعظ به هیات باز شود! و این نقطه ضعفی است که اگر با مساله نگاه بی عیب به زنان بدنام در کنار یکدیگر گذارده شوند، جای بحث و تامل در تفکرات نویسنده دارد. نویسنده ای که البته شکی در انقلابی بودن و نگاه روشنش به مسائل سیاسی و اجتماعی نیست و افتخاری برای بچه های ارزشی است؛ اما ظهور و بروز این تفکرات در داستان هایش جای بررسی دارد.

علت شأن و اعتبار قیدار هم خود جای تامل دارد. چرا همه قیدار را می شناسند؟ کدام ویژگی قیدار باعث شهره شدن و خوشنامی او در شهر شده؟

علت این شهرت و خوشنامی قیدار چزی جز مال و دارایی و گاراژ عریض و طویل و خیل ماشین ها و کامیون های او نیست. با نگاه خوشبینانه هم، سفره داری قیدار است که او را خوشنام و شهره کرده که این هم به پول و دارایی او بر می گردد. پس قیدار گاراژدار پول داری است که اهل بذل و بخشش هم هست.

قیدار بعد از گمنامی نیز با پولش شناخته می شود. به جز شستشوی لباس جذامی های بندرجاسک و میناب، در سایر موارد اگر ردپایی از او دیده می شود، از روی بذل و بخشش مالش است. قربانی کردن 80 گوسفند برای امام خمینی، توزیع تانکرهای نفت و گازوئیل ترانزیتی بین مردم قلهک و یا تهیه کوبیده در خط مقدم جبهه ها همه وابسته به پول قیدار است. جای سوال است که اگر قیدار پول نداشت هم قیدار بود؟!

داستان قیدار هم مانند سایر داستان های امیرخانی، پایان مشخصی ندارد و تخیلی و غیرواقعی است. سوای ویژگی خاص پایان داستان، این نکته هم در ذهن مخاطب متبادر می شود که اگر قیدار، هم مسلک و هم مرام آقاتختی و طیب است، چرا برخلاف آنها که جان شان را به قیمت سرخم نکردن در برابر حکومت ظلم از دست دادند، او از حکومت می گریزد و سرانجامی نامعلوم برای خود رقم می زند؟!

نه تنها قیدار، بلکه داستان های قبلی امیرخانی نیز مملو از نکات فراوان قابل بحث و نقد است که مجالی وسیع برای مطرح کردن می طلبد.

با تمام این اوصاف، قیدار یک داستان خواندنی و دلنشین و گیرا است.

همین امروز "قیدار" را تمام میکنم و زار میزنم

دقیقا همین امروز

همین امروز تصمیم میگیرم "جوان مرد" باشم

دقیقا همین امروز

همین امروز کلیپ "گروه تر

پی نوشت: من عاشق کتاب های امیرخانی ام. کاش یه کم از مرام و مردونگی قیدار رو داشتیم... کاش یکی مثل سیدگلپا تو زندگی مون باشه.......

هنوزم از خودم دلخورم که چرا کتابو از هویزه از اون بسیجی نخریدم...

شهرستان ادب: دهمین برگ پرونده رضا امیرخانی اختصاص دارد به مقاله داستان نویس نام آشنا و منتقد و مدرس محترم ادبیات داستانی آقای مهدی کفاش. موضوع یادداشت آقای کفاش هم بررسی رمان «قیدار» است.

شبا تا صب چرا بیداره تهران؟

مگه مثل شما بیکاره تهران؟

عجیبه با هزاران غصه و درد...

هنوزم شاهد قیداره، تهران

از آن زمانی که بخاطر دارم بعد از خواندن کتابهای مرتضای آوینی یا حتا یک جمله کوتاه از سید شهیدان اهل قلم ، شبهه همان حسی درونمان ایجاد  می شود. یک حس خوب |

و یا رضای امیر خانی ، بعد خواندن #قیدار ش .

صفحه ششم پرونده رضا امیرخانی اختصاص دارد به مقاله شاعر نام آشنا و منتقد محترم جناب آقای «علی داودی» که مقالاتشان در نقد و معرفی آثار ادبی همیشه برای اهالی قلم مغتنم است. در این یادداشت آقای داودی  به جست و جوی «قهرمان» در آثار رضا امیرخانی می رود.

پ.1: راستش را بخواهید داشتم "قیدار " رضا امیرخانی را می خواندم، خیلی شخصیت باحالی داشت این "قیدار". از آن جوگیری های یک هویی ام به سراغم آمد خواستم "قیدار" گونه رفتار کنم دیدم نمی شود تو رو دربایستی این همه حرف هایی که در بالا زدم ماندم!!!!

این تیکه "قیدار" رو داشته باشید:

قیدار سرش را می گیرد به سمت شهلا و به ابروهاش گره می اندازد و اخم می کند. بعد آرام می گوید:

-زیاد تو زندگی خطا کرده ام، خیلی بیشتر از تو؛ برای همین با آدم خطاکار راحت ترم. آدمی که یک بار خطا کرده باشد و پاش لغزیده باشد و بعد هم پشیمان شده باشد، مطمئن تر است از آدمی که تا به حال پاش نلغزیده...

این حرف سنگین است... خودم هم می دانم. خطا نکرده، تازه وقتی خطا کرد و از کارتن آک بند در آمد، فلزش معلوم می شود، اما فلز خطا کرده رو است، روشن است... مثل این کف دست کج و معوج اش پیداست.از آدم بی خطا می ترسم، از آدم دو خطا دوری می کنم، اما پای آدم تک خطامی ایستم...با منی؟

شهلا وسط گریه لبخند می زند و سر تکان می دهد:

_با توام

نمی گوید با شما... می گوید "با تو"..

پ.ن پی نوشت: می خواستم به خدیجه بگویم نگاه کن "قیدار" پای "شهلا"ی خطاکارش ایستاد . خوب قیدار هم مرد بود؛ اما ترسیدم بگوید : ول کن بابا اینا مال قصه هاست...( به شخصه قبول دارم که همیشه اینگونه نیست )