ایمان مطهری منش: دانش‌نامهٔ اینترنتی «ویکی‌پدیا» که این روزها مقالات ضد نظام جمهوری اسلامی‌اش در حوزه‌های مختلف، سیر صعودی یافته است، در صفحه‌ای با عنوانِ «فرار مغزها» این‌ گونه می‌نویسد: «به پدیده مهاجرت گسترده تحصیل‌کردگان، دانشگاهیان و دانشمندان یک کشور یا جامعه به کشورهای دیگر، اصطلاحاً فرار مغزها گفته می‌شود، که معمولا به خاطر کمبود موقعیت های شغلی، درگیری های سیاسی و نظامی، و خطرات جانی رخ می دهد.»

و بعد، نویسندهٔ این مقالهٔ «خُرد» از کشورهای ایران و عراق به عنوان کشورهای مبتلا به این ابتلای فرهنگی-علمی نام می‌برد. اما سر کار را که می‌گیری به این نکته می‌رسی که این مقاله در حقیقت گزیده‌ای از مقالهٔ «فرار مغزها از ایران» است. و این یعنی، نویسندهٔ مقالهٔ «فرار مغزها از ایران» یا فرد دیگری، اساس موضوع فرار مغزها را از اصطلاحی وطنی گرفته و با ثبتش در ویکی‌پدیا، خواسته تا طوری وجاهت علمی به آن بدهد.
اما خوب که نگاه می‌کنی، می‌بینی زیر این عنوانِ ژورنالیستی، زخم‌هایی هست. زخم‌هایی که بارها، نخبگان مملکت ما و هوشمندان جوان‌مان را آزرده تا آن‌جا که وادارشان کرده تا سفر کنند... تا با قهر بروند.
نیازی به حجتِ ویکی‌پدیا نیست؛ چه آن‌که این روزها در این دانش‌نامه -صرف نظر از دسته‌بندی سیاسی و فکری- مقالاتِ ناقص و ادعاهایِ ثابت نشده بسیار است. یک چرخ که در فامیل و دوست و آشنا بزنیم، بالاخره یک «مهاجر» قهر کرده می‌یابیم. حالا در نخبه بودن یا نبودنش، حرف بسیار است. اما این موضوع، موضوعِ تازه‌ای نیست و حرف زدن درباره‌اش نیز، تازگی ندارد؛ اما حرفِ وطنی دربارهٔ این موضوع بسیار کم است و آن‌چه هست، بیش‌تر ادعا و ابراز تأسف است تا حرفِ حسابی.

در این میان، رضا امیرخانی در روزگاری که دوباره موضوعِ فرار مغزها، موضوعِ داغی شده بود، کتابی نوشت با عنوان «نشتِ نشا» و ذیل عنوانش نوشت: «جستاری در پدیدهٔ فرار مغزها» بعد، در متنِ کتاب «فرار» را همراه با بارِ منفیِ معنایی خواند و حرف و حدیث دربارهٔ «مغز» بودنِ مهاجران را هم زیاد دانست. پس، نوشت: «نشا همان قلمه‌ای است که می‌زنند تا پسان فردا که گرفت، محصول‌شان بدهد.» و بعد آورد: «کنایتی است از زحمتی که نظامِ آموزشی ما برای بر و بچه‌ها می‌کشد» بعد دربارهٔ «نشت» هم نوشت: «نشت را در فرهنگ معنا کرده‌اند سرایت آب و آتش از جایی به جای دیگر.» تا بگوید که این جریان، جریانِ نرمی است با تبعاتِ خسارت‌بار.

نشتِ نشای امیرخانی، حرفِ ویژه یا نظریه‌پردازیِ فوق‌العاده‌ای نیست. حرفی است که چون نویسنده در میانهٔ گود بوده، خود به خود بر قلمش آمده. امیرخانی نشتِ نشاهایی که دوست و هم‌بازی و هم‌مدرسه‌ای و هم‌دانشگاهی‌اش بوده‌اند را دیده و با نوشتن این مقالهٔ بلند، می‌خواسته وظیفهٔ وجدانی‌اش را به انجام برساند و بگوید که منشأ این درد کجاست.

در نشتِ نشا که اول‌بار کم‌کم در جایی به صورت پاورقی منتشر شد، تلاش می‌کند موضوع را از بالاتر ببیند و از «زمین»ی که نظام آموزشی ما بر آن بنا شده و دارد در آن «نشا» می‌کارد بگوید. و خب، انصافاً نگاهِ نویسندهٔ این اثر، نگاهِ درستی است که با زبانِ شیرین و نقادانه بیان شده است.
نویسنده در این اثر از «ترجمه» می‌گوید. از «علم بومی» و «نظامِ آموزشیِ بومی»، بعد هم «ضعف در علوم انسانی» را به رخ می‌کشد و یادآوری می‌کند که هرچه می‌کشیم، از این ضعف است...

شاید خوانش این اثر، بُتِ «دانشگاه» را در نظر بسیاری بشکند. به همین دلیل، اگر از آن دسته‌اید که 13 روزِ عیدشان را در حبسِ کتاب‌های تست و کلاس‌های تست می‌گذرانند یا فرزندی دارید که چنین است، به خواندنِ «نشت نشا» دعوت‌تان می‌کنم. این کتاب مال شما است اگر دانشجوئید، یا دانشجو خواهید شد، یا دوستان و فرزندانی دارید که در پی دانشجو شدن‌اند. و شاید کسی را به تفکر وادارد...ضمنا «نشت ‌نشا» را انتشارات قدیانی منتشر کرده است.

صرف کتاب با خبرآن‌لاین:
به دانش‌جوی کشاورزی‌مان آموزش می‌دهیم که از جنگل‌ها چگونه محافظت کند. به او توصیه می‌کنیم که در آب و هوای مرطوب چه درختانی را به عمل آورد. به او یاد می‌دهیم که حفظ محیطِ زیست چه اهمیتی دارد... بنده خدا از زیر آن پنجاه تومانیِ بزرگ که بیرون آمد، کویر می‌بیند و بیابان و کوهستان! پرس و جو می‌کند و می‌فهمد که اصالتاً از تکست اروپایی درس خوانده است. رمقِ دانش‌جوی مهندسی‌مان را می‌کشیم که یاد بگیرد چگونه طراحی کند. به زور کتابِ طراحیِ اجزای جوزف ادوارد شیگلی را طی شش واحد تنقیه‌اش می‌کنیم که خوب حالی‌اش شود. حالا او می‌تواند مسائل سه بعدیِ نامعینِ انتزاعی را حل کند. مثلاً طراحیِ شترگلوی توالتِ فرنگیِ پلاستیکیِ مقاوم در برابر حرارت بالای 2000 درجه! بعد می‌بینیم این با مستراح‌های سنتیِ ما جور در نمی‌آید، استادان به این نتیجه می‌رسند که سنت‌ها را قاتی‌اش کنند.

نتیجه این می‌شود که دانش‌جو روی کاغذ آفتابه‌ای مسی طراحی می‌کند که لوله‌اش در برابر امواج ماکروویو مقاومت خوبی دارد! این‌ها شوخی نیست. این عینِ سؤالی است که زمانِ ما در درسِ انتقال حرارت به عنوانِ پروژه به دانش‌جویان داده بودند:  «طراحی کنید پرهٔ شوفاژی را به صورت مثلث متساوی‌الساقین با قاعدهٔ a و زاویهٔ رأس o که از اتنهای آن وزنه‌ای به وزن M آویزان است، به صورتی که کم‌ترین خمش «خیز» را داشته باشد، و توأماً بیش‌ترین انتقال حرارت را. ضمناً به دلیل محدودیتِ جا، ماده‌ای را برای ساخت آن انتخاب کنید که کم‌ترین ضریبِ انبساطِ طول را داشته باشد...» یک مسئلهٔ مشکلِ پارامتریک! یک لغز! یک چیستانِ مزخرف! و البته از دیدِ آقایان، انتهای سؤال علمی. علم به معنایِ ترجمه‌ای آن. برای حلِ آن تصویرِ سیاه و سفید، جد و آبائت پیشِ چشمت می‌آید و از ریاضیِ دبستان تا معادلات دیفرانسیلِ دو را باید از بر باشی. اما... خیال می‌کنی با حلِ آن گرهی از مشکلاتِ فروبستهٔ این مملکت حل می‌شود؟ فردا روز که فارغ‌التحصیل و جویای کار، رفتی در یک ساختمان و زیرِ دستِ یک تأسیساتی شروع کردی به نصبِ شوفاژ، جرینگی می‌فهمی که این مسأله نه به دردِ دنیایت خورده است و نه به دردِ آخرت. دو زاری‌ات می‌افتد و می‌فهمی که دانش‌جویان زرنگ‌تر از تو، همان موقع این را دریافته بودند که چنین مسائلی را دو‌دره می‌کردند و از رو دستِ تو کپی می‌کردند.

می‌بینی چیزهایی را آموخته‌ای که در هیچ‌جای این مملکت کاربرد ندارد. چهار سال یا شش سال یا هشت سال زندگی دانش‌جویی، فقط تو را از زندگیِ واقعی دور کرده است. همین!

٢سال پیش که آقای هاکوپیان به عنوان کارآفرین برتر اومده بودن کلاس چندمنظوره ٣٠٢(از بس که دانشکده سابقمون سالن همایش داره.گزاره دو شرطی:اگه سالن همایش نداریم(آنگاه و بالعکس)دانشجوی علاقمند به حضور در همایش و سمینار هم در بهشتی کم داریم.در نتیجه عرضه کاملا" جوابگوی تقاضاست).جلوی در کلاس توی راهرو یه سری کتاب گذاشته بودن برای فروش با تخفیف ۵٠%!!!فاطمه با دیدن اسم نویسنده کتاب شروع کرد به تعریف و تمجید از "رضا امیر خانی".بنابراین با یه دو دو تا چهار تای ساده کتاب رو خریدم.

در مورد فرار مغزها بود.١٠-١۵ صفحه شو خوندم.موضوع کتاب ذهنمو خیلی درگیر کرد و وجدانمو یه کمی قلقلک داد.از اونجایی که درگیری ذهنی ام با درس هایی که دوستشون نداشتم و دغدغه پاس کردنشون برام کافی بود و از طرف دیگه رها شدن از رشته و دانشگاهم و امکان تحصیل در یک دانشگاه معتبر ینگه دنیا تنها افکاری بودند که آن روزها را برایم قابل تحمل می کردند،کتاب را ٢سال کنار گذاشتم تا بتوانم با زنده نگه داشتن خیال آن اتوپیا و بدون وجدان درد باقیمانده درسم را تمام کنم -مبادا دیپلمه بمانم-

حالا که لیسانسمو گرفتم-هرچند هنوز گواهی موقتش رو هم بهم ندادن- و ارشد هم قبول شدم و بدجوری فکر paperو apply و امثالهم به سرم افتاده فکر کردم وقتشه بروم سراغ کتاب تا حداقل راه رسیدن به آن مدینه فاضله را با آگاهی از این که قرار است چه بر سرم بیاید طی کنم.

حالا که خواندن کتاب تمام شده بخشی از آن را انتخاب می کنم و در این جا می گذارم تا شما را هم به لا اقل به ورق زدنش ترغیب کنم.البته این انتخاب کار خیلی سختی بود.چون تقریبا" هر قسمت این کتاب حرف دل یکیمونه.من حرف دل خودمو انتخاب کردم:این ترم چون به لطف غیر مرتبط بودن لیسانس و فوق لیسانسم از 10 واحدی که بهم دادند 8تاش پیش نیازه،زیاد نگرانی درس خواندن ندارم.بنابراین کلاس های فوق برنامه زیاد می روم.یکی شون کلاس کارآفرینیه.عین تکرار کابوس 4ساله دوره لیسانسمه.یک رشته از شاخه علوم انسانی و رکود این رشته ها و تئوری های تکراری...

تا فراموش نکردم اول کتاب رو معرفی می کنم:نشت نشا/نوشته رضا امیرخانی/موسسه انتشارات قدیانی

 مرکز ایالت ماساچوست آمریکا بوستون است.شهر ام آی تی،شهر هاروارد،شهر کمبریج،...شهر فاین آرت،شهر موزه هنرهای مدرن...شهر کافه های پررونق،شهر کتابخانه های عمومی شلوغ...شهر روشنفکران آمریکا،شهر معروف ترین فستیوال های هنری...شهر بهترین شرکت های کامپیوتری،سیلیکون ولی شرق...روی پلاک های ماشین در تعریف ایلت ماساچوست نوشته اند،روح آمریکا

تابستان سال ٢٠٠١ میلادی.شب بود و در محله هاروارد بودم.جایی با تابلوی دانشگاه هاروارد رو به رو نشدم،اما کافه هایی دیدم به اسم هاروارد.بوتیک هایی به اسم هاروارد.متعجب جلوتر رفتم.ساختمان هایی با معماری فوق العاده قدیمی.اما هیچ نشانی از دانشگاه نبود.ساعت از ده شب گذشته بود،اما خیابان ها همچنان شلوغ بود.مملو از جوان.جوان هایی که دور میزهای کافه های خیابانی نشسته بودند و گپ می زدند.دانشجوهایی که کف پیاده رو ولو شده بودند و زیر نور چراغ خیابان تکالیفشان را می نوشتند.پسرکی که گیتارش را به دست گرفته بود و در ایوان خانه اش که مشرف به خیابان بود آواز می خواند و ساز می زد...و من متعجب نگاه می کردم که پس کجاست آن دانشگاه عظیم و قدیمی.آن مهد علوم انسانی ینگه دنیا...عاقبت دل به دریا زدم و از جوانی که از کافه ای بیرون می آمد پرسیدم:این دانشگاه هاروارد کجاست؟خندید و گفت:همین جا که ایستاده ای!طبقه بالای کافه را نشان داد،آپارتمانی که چراغ هایش روشن بود.گفت این کلاس فلسفه پروفسور مک آرتور است که با رضایت استاد و دانشجو این ساعت شب برگزار می شود.آن جوان که تازه هم صحبت گیر آورده بود،تا بعد از نیمه شب دانشگاه را به من نشان می داد...آن در را نگاه کن کنار سالن بیلیارد،آن دفتر دانشکده منطق است.طبقه بالای آن رستوران دانشکده جامعه شناسی است.دیوار به دیوار فروشگاه لوازم التحریر،کتابخانه عمومیست.پروفسور فلانی در این خانه زندگی می کند.پروفسور بهمانی که حتما" اسمش را شنیده ای،همسایه من است...گفت و گفت و گفت و من چهارشاخ مانده بودم که این چه هارواردی است؟...هاروارد یک دانشگاه نیست،یک محله است.با همه مشخصات یک محله.از کفاشی تا قصابی تا کلاس درس.از روزنامه فروشی تا مغازه فروش نوشت افزار تا کتابخانه عمومی.از گدا تا راننده تاکسی تا استاد دانشگاه...و تازه اگر هاروارد محله است،برکلی در شمال سانفرانسیسکو شهر است!

چرا هاروارد اینگونه است؟مگر برای این جماعت با آن رفاه اقتصادی کاری داشت که یک شهردار با سبیل هیتلری بگذارند در شهرذاری بوستون که دور تا دور هاروارد را سیخ سیخ نرده بزند طوری که حتی یک گربه هم نتواند از بین نرده ها رد شود؟مگر کاری داشت که یک حراست بعثی بگذارند دم دروازه دانشگاه تا بدون کارت شناسایی حتی رئیس جمهور را هم راه ندهند؟

نه،...به گمان من مسئله مسئله دیگریست:هاروارد می خواست که به دانشجوی علوم انسانی بیاموزد که تو بایستی زندگی کنی.برای همین کلاس پروفسور مک آرتور طبقه بالای یک کافه تشکیل می شود.هاروارد به دانشجو می آموزد آنچه را که در محله هاروراد به کار دانشجو می آید،و محله هاروارد محله ای است شکل همه محله های دیگر...

حتی این محله پلیس هم دارد.هاروارد پلیس...در همه دانشگاه های آمریکا پلیس دانشگاه با پلیس شهری نامی متفاوت دارد.تجهیزات پلیس دانشگاه،اسلحه و اتومبیلش،تفاوت ظاهری چندانی با پلیس شهری ندارد،اما پلیس شهری حق دخالت در مسائل مربوط به دانشگاه را ندارد.به پلیس دانشگاه آموزش داده اند که با شورش دانشجویی-که در همه جای دنیا چیزی مرسوم است-چگونه تا کند.به او آموخته اند که در شورش دانشجویی حتی المقدور حق استفاده از اسلحه را ندارد.جالب اینجاست که پلیس های دانشگاه،اگرچه یونیفرم های پلیس شهری را می پوشند و همان تجهیزات را دارند،اما به لحاظ سنی معمولا" مسن تر و معتدل ترند و آن قیافه میرغضبی را به خود نمی گیرند. مقایسه اش کنید با مسئله حادثه کوی دانشگاه خودمان در سال ١٣٧٨!اولین گروه نیروی انتظامی که وارد صحنه شد،کلانتری یوسف آباد بود که تخصصش دیدن کارت ماشین و بو کردن دهان شهروندان بود،فتاءمل!

نکته مضحک چگونگی مواجهه ما با اینگونه حوادث است.به جای آنکه عبرت بگیریم و بیاییم و اصالتا" پلیسی برای دانشگاه طراحی کنیم تا جلوی حوادثی از این دست را بگیریم،یکهو می آییم و صورت مسئله را پاک می کنیم.سیصد نماینده مجلس ششم که حکما" هر کدام عقل کلی بودند برای خودشان و فک و فامیلشان و حوزه انتخابیه شان،عقل کلشان را می گذارند روی هم تا بشود عقل جمعی و بخش نامه صادر می کنند که بالکل ورود پلیس به دانشگاه ممنوع است...گامی دیگر به سمت خارج کردن دانشگاه از حیطه زندگی.

بامزه تر آنکه این بخشنامه هنوز ابلاغ نشده بود که در یکی از دانشگاه های صنعتی(سال ٨٠) کنفرانسی گذاشتند در مورد هوافضا.یکی از سخنرانان استاد دانشکده پرواز نیروی هوایی بود.از آنجایی که با لباس فرم نیرو برای سخنرانی آمده بود،حراست متعهد و مسئول او را به داخل دانشگاه راه نداده بود که ورود نیروهای نظامی به دانشگاه ممنوع است!

قدمی دیگر برای فاصله گذاری میان علم و زندگی...تو در دانشگاه از شر شرار پلیس در امانی،اما به محض آنکه یک گام از دانشگاه به بیرون بگذاری،می توانند به زیر اخیه ات بکشند.تو در دانشگاه در علوم انسانی یاد می گیری که کانت و هگل چه فرمایشاتی فرموده اند اما یک گام که از دانشگاه بیرون می گذاری،بن کتابت را می فروشی به کوپن فروش های میدان انقلاب.در دانشگاه می آموزی که چگونه باید زلزله را به صورت تری دایمنشنال برای سازه های ساختمانی محاسبه کنی،اما پایت را که از در دانشکده بیرون گذاشتی،می بینی حتی در توسعه خود دانشگاه،پیمانکار ساختمانی گوشش بدهکار آنچه تو علم می دانی،نیست...یعنی میان دانشگاه و بیرون دانشگاه فاصله ای پرناشدنی وجود دارد.

و باز هم بایستی حسرت خورد که در تاریخ تمدن ما،همواره کار بدین پایه مضحک نبوده است.نظامیه ها در دل بزرگترین شهر ها بوده اند.کارآمدترین مرجع شیعه در درس زمان تبعیدش فریاد می کشیده است که مکاسب را در بازار نجف بیاموزید.حتی هنوز تا پیش از نظام ترمی-واحدی دست کم در همین قم می شد اختلاط حوزه و شهر را دید.و حالا کهن ترین دانشگاه ما از پنج شنبه بعد از ظهر تعطیل می شود تا فردایش نماز جمعه در آن بخوانند!مبادا که اخنلاطی باشد میان دانشجو و نمازگزار...چگونه شد که اینچنین فاصله افتاد میان علم و زندگی؟!

نویسنده اش را از پیشتر ها میشناختم با اولین کتابش "ارمیا" و میدانستم که دانش آموز "علامه حلی" تهران بوده است و دانش آموخته ی مهندسی مکانیک در طراحی جامدات "دانشگاه صنعتی شریف" و گویا بعدتر ها جامعه شناسی.  این از نویسنده ی کتاب، "رضا امیرخانی"!

اولین بار اسم این کتاب را پشت جلد همان ارمیا دیدم و توضیحی اجمالی و همین!

دفعه ی بعد سال اول دانشگاه بود، روزهای اول، کارگاهی که برای خلاقیت گذاشته بودند و یکی از بچه های سال بالایی میگرداندش که دو جایزه ی جشنواره ی خوارزمی داشت و این بار کمی از کتاب را برایمان خواند که همین پایین تر گذاشته ام!

نمایشگاه کتاب امسال غرفه ی نشر نیستان بودم که دیدم این کتاب را هم دارد گرچه ناشر کتاب نشر قدیانی ست.

مصمم شدم بخرمش. حالا دلیلش نثر خوب و شیوه ی بیان امیرخانی بود و خاطره ی خوب کتاب های دیگرش یا علاقه به اصل موضوع نمیدانم.

خریدمش و با سرعت هرچه تمام تر خواندمش.

کتاب در مورد فرار مغز هاست یا به تعبیر نویسنده "نشت نشا".

"نشت را در فرهنگ معنا کرده اند سرایت آب و آتش از جایی به جای دیگر.نشت را معقول تر دیدم از مهاجرت و فرار، چرا که نشت به خلاف مهاجرت که با هجرت همنشینی ذهنی دارد و مثبت است، عیب ظرف را نیز می نمایاند و به خلاف فرار که تند و منفی است، حرکت نرم و آرام یک جریان را نیز نشان میدهد.

در این کتاب نویسنده ابتدا به بررسی پدیده ی نشت نشا میپردازد و سپس راهکار ارائه میدهد که چه کنیم.  نویسنده میگوید که چرا مغز های مملکت ما، نخبه هایمان از کشور میروند و چه طور میشود جلوی آن را گرفت.

"رمق دانشجوی مهندسی مان را میکشیم که یاد بگیرد چگونه طراحی کند.  به زور کتاب طراحی اجزای جوزف ادوارد شیگلی را طی شش واحد تنقیه اش میکنیم که خوب حالی اش شود.  حالا او میتواند مسائل سه بعدی انتزاعی نا معین را حل کند.  "طراحی کنید پره ی شوفاژی را به صورت مثلث متساوی الساقین با قاعده ی a و زاویه ی راس o که از انتهای آن وزنه ای به وزن M آویزان است، به صورتی که کمترین خمش (خیز) را داشته باشد، و تواماً بیشترین انتقال حرارت را.  ضمنا به دلیل محدودیت جا، ماده ای را برای ساخت آن انتخاب کنید که کم ترین ضریب انبساط طولی را داشته باشد . . . "   یک مساله ی مشکل پارامتریک! یک لغز! یک چیستان علمی مزخرف! و البته از دید آقایان، انتهای سوال علمی.  علم به معنای ترجمه ای آن.  برای حل آن تصویر سیاه و سفید جد و آبائت پیش چشمت می آید و از ریاضی دوم دبستان تا معادلات دیفرانسیل دو را باید از بر باشی.  اما . . . خیال میکنی با حل آن گرهی از مشکلات فروبسته ی این مملکت حل میشود؟فردا روز که فارغ التحصیل و جویای کار رفتی و در یک ساختمان و زیر دست یک تاسیساتی شروع کردی به نصب شوفاژ، جرینگی میفهمی که این مساله نه به درد دنیایت خورده است و نه به درد آخرت.  دوزاری ات می افتد و می فهمی که دانش جویان زرنگ تر از تو، همان موقع این را دریافته بودند که چنین مسائلی را دودره میکردند و از رو دست تو کپی می کردند.

دانشگاه ما از زندگی مردم کشورش فاصله گرفته است.  نه فقط دانشگاه که کل سیستم آموزشی ما از چنین داء و معضل بی بیرون شدی رنج میبرد.  سوالی از بیرون به دانشگاه ما ارائه نمی شود."

کتاب واقعا جالب بود و جذب کننده و همان طور که گفتم نثر خوب نویسنده هم مزید بر علت شد که این کتاب را معرفی کنم، تا اگر فرصتی دست داد و رغبتی بود بخوانیدش.

فصل بندی های کوتاه و عبارات و اصطلاحات به جا اجازه نمیدهد که خسته شوید.

کتاب 102 صفحه است و نشر قدیانی در سال 1387 برای چهاردهمین بار منتشرش کرده است و با 1200 تومان میتوانید یک جلدش را بخرید.

امیدوارم که مورد توجهتان واقع شود.

ما در زمین که می کاریم؟ ایگنیاتسیو سیلونه در رمان فونتامارا شخصیتی دارد اسمی، به نام براردو. این براردو که یک انقلابی شاد و سر حال است، از ظلم فیودال ها به تنگ آمده و کم مانده است که سر به بیابان بگذارد و یاغی شود. مثل همیشه در هم چه وقایعی، فی الفور، یکی دو تا ایدیولوگ و مصلح دورش را می گیرند و از او می خواهند که سعی کند تا کار کند و با کارش مبارزه کند و در عین حال این مصلحان با دون چیر کوستانتسا- یکی از فیودال های خوش قلب- گفت مان می کنند- به قول نادرست مطبوعاتی ها- تا او هم راضی می شود که یک تکه زمین به براردو بدهد.

دون چیر کوستانتسا  عاقبت بعد از گفتمان های بسیار، دلش برای براردو که از بی زمینی به تنگ آمده بود، سوخت و زمینی بالای تپه به او داد تا آن جا زراعت کند. براردو با جدیت به زراعت پرداخت. سر خوش از این که در زمین خودش می کارد... اما متاسفانه به خلاف ضرب المثل متواتر، از آن جا که همیشه درهای عالم بر یک پاشنه می چرخند، به محض این که اولین باران بارید، سیل آب، محصول ذرت او را برداشت و به سمت ته دره و زمین های اربابی برد. یعنی چهار قلم محصول براردوی فقیر که پایش یک فصل مجاهدت کرده بود، ریخت وسط دریای محصول کوستانتسای فیودال!

رضا امیرخانی کتابی دارد تحت عنوان نشت نشا، که در واقع مقاله بلندی است در آسیب شناسی پدیده فرار مغزها. نویسنده در قسمتی از این کتاب به روایت یک معضل بسیار کوچک تکنولوژی جدید در ایالات متحده می پردازد و از آن نتیجه گیری می کند. ماجرا مربوط است به نوع طراحی ومکانیزم کار دستشویی های بین راه در آمریکا. که برای صرفه جویی در مصرف آب و انرژی، بگونه ای طراحی شده که وقتی بار اول دست زیر آن می رود، آب مختصری از شیر روی دست می ریزد. بار دوم، محلول رقیق کف و صابون روی دست می ریزد، بار سوم دوباره آب از لوله می آید و بار چهارم که دست را شیر ببرند، جریان هوای گرم برای خشک کردن دستها از شیر خارج می شود.

نویسنده کتاب در ادامه می گوید، این تکنولوژی یک مشکل کوچک دارد و آن هم یکسان بینی مخاطب است. از نظر این دستشویی اتوماتیک، تفاوتی ندارد استفاده کننده مسلمان باشد یا مسیحی یا بی دین. اما بار اولی که یک مسلمان بخواهد برای وضو از این دستشویی استفاده کند متوجه یک مشکل اساسی می شود...!!

تازه این مثال درمورد علوم تجربی و مهندسی است که تا حدی یکسان بینی مخاطب در آنها پذیرفتنی است. یک اتومبیل فرقی ندارد پشتش مسلمان بنشیند یا مسیحی، ایرانی یا افغانی. اما در همین حوزه هم می بینیم گاهی مشکلات اینچنینی رخ می نماید.