- در حوزه شناخت افغانستان کتاب‌های خوبی چاپ شده مثل «جانستان کابلستان»، «سفر به پایتخت فراموشی» و ... این کتاب‌ها را خوانده‌اید؟

من هر دو را خوانده‌ام. یک نکته را قبل از آن باید بگویم؛ چون در حوزه افغانستان در این سالها کار زیاد شده، یعنی خبرنگاران زیادی رفته‌اند، این کارها با توجه به آن سفرنامه‌ها یکسری تفاوت‌هایی داشت. «جانستان کابلستان» یک زاویه دید متفاوتی داشت. آن‌هایی که قبل از امیرخانی می‌رفتند، دید یک آدم بیگانه که در یک سرزمین دیگر است و با این فرهنگ بیگانه است برخورد می‌کردند. از ایران هم که چند خبرنگار مثل فرخ یار رفتند، تحت تأثیر خبرنگاران اروپایی چنین نگاهی را القا کرده بود، ولی نویسنده‌ای که رفت و نگاه فرهنگی و نسبتاً متفاوت تر و آشناتری وارد کرد، نویسنده ی «جانستان کابلستان» بود؛ که انتظار هم از ایشان می‌رفت.

آقای جعفریان هم در همین حول و حوش بود. البته نگاه «آقای جعفریان» به افغانستان همیشه سیاسی بوده و همین نقطه افتراق من با جعفریان است.

پی نوشت:

* از جمله ایرادات سفرنامه «جانستان کابلستان» می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حاشیه روی بیش از حد: برخی بخشها در این سفرنامه، آنرا به حاشیه کشانده اند. سفرنامه افغانستان را امیرخانی با سفرنامه صعود به قله دماوند آغاز می کند که ارتباطی با هم ندارند. یا آنکه این سفرنامه از آنجا که در سال 1388 نوشته شد، فضای انتخابات ایران و تحلیل های امیرخانی درباره آن در این اثر سنگینی می کند. یا آنکه فصل مفصل «انتخابیات»، صرفاً تحلیل وی از دخالت امریکا در انتخابات افغانستان است و رنگ و بویی از سفرنامه ندارد.

نگاه مردانه: با آنکه این سفر را امیرخانی با خانواده اش رفته بود، اما همسرش در این سفرنامه اصلاً وجود خارجی ندارد و فقط چند بار از او با نام «همسفر اول» یاد می کند. در عوض از پسرش زیاد می گوید. این مخفی کردن همسرش را شاید بتوان به ته نشستهای مردسالاری در ذهن نویسنده مرتبط دانست.

سبک جدانویسی افراطی: اگرچه امیرخانی همیشه از سبک نوشتاری اش دفاع می کند، اما خواندن را کمی سنگین می کند و این شیوه چندان به دل نمی نشیند. زندگی را زنده گی، رهبر را ره بر، دانشگاه را دانش گاه، پیوسته را پی وسته (که در واقع دیگر گسسته است)، همراه را هم راه، همگانی را همه گانی و حتی نامهایی چون بهنام می شوند به نام.

هر دو راضی هستند به نصف شدن این نوزاد!بعد هم می گفت به ایرانی ها بگو جدلِ شما در ایران ،یعنی ذبحِ ما در لبنان.

اگر همین کتاب آقای جعفریان چاپ شده بود، قطعاً من «جانستان کابلستان» را نمی‌نوشتم. جانستان نوشته شد، به خاطر اینکه او هنوز این کتاب را ننوشته بود. وقتی آدمی با سابقه و تجربه جعفریان درباره افغانستان کتاب می‌نویسد، به نظر من، اصلاً درست نبود امثال ماها وارد این کار بشویم.

این گفته رضا امیرخانی در نشست رونمایی از کتاب «در پایتخت فراموشی» بود که در نمایشگاه کتاب برگزار شد. شاید خیلی‌ها در ابتدا فکر کنند این یک تعارف خالی و شکسته‌نفسی است، اما این حرف امیرخانی صرفاً یک «تعارف خالی» نیست و ما از این همسایه شرقی‌مان چیز چندانی نمی‌دانیم. اگر کسی روزی تا هرات هم رفت و برگشت و کتابی، سفرنامه‌ای یا گزارشی نوشت، جای بقیه را نمی‌گیرد.

عنوان : جانستان کابلستان

نویسنده: رضا امیرخانی

چاپ ششم، نشر افق (1390) (پیشنهاد یک دوست)

جانستان کابلستان (که عنوانش رو خیلیییییییییی دوس دارم) روایت سفر چند روزه امیرخانی به افغانستانه. نمی تونم بگم یکی از آرزوهای من سفر به افغانستانه، اما خیلی خیلی دوس داشتم و دارم که این کشور رو حتی برای 1 بار هم که شده ببینم. البته با خوندن این کتاب متوجه شدم که فعلا باید خواستم رو به تعویق بندازم، تا زمانی که اوضاع و احوال یه مقدار آروم تر شه. از امیرخانی قبلا کتاب من او ش رو خونده بودم که با اینکه کلی معروف شده بود، اصلا ازش خوشم نیومد، ینی اینقدر از کتابش خوشم نیومد که دیگه دور کتاباشو خط کشیدم . این کتابو اما یه دوست معرفی کرد و من هم خوندمش، از خوندنش هم کلی لذت بردم 

عبدالرزاق بود:
گوشکِ شما وضع‌ش خیلی خراب است...یادت هست قول‌ت را... مرا دعا کنی در حرم ِ امام رضا(ع) یا نی؟! البته الان که بایستی دیرهنگام باشد برای زیارت...
نگاه می کنم به گنبدِ طلاییِ حرم امام رضا (ع) و میبینم ساعتی از نیمه شب گذشته است و انبوهی از عاشقان‌ند که به سمت حرم میروند و ما و کالسکه لی جی هم بین آنها...
.
.
روبروی حرمِ امام رضا(ع)، جانستانِ عالم می ایستیم و سلام می دهیم و برای چشمانِ بلاکش ِ هندو کش، برای انسانِ ایرانِ بزرگ دعا می کنیم.
"جانستان کابلستان، رضا امیرخانی"

 پ.ن:
سحرِ امروز، بعد از نماز صبح،خواندن "جانستان کابلستان" را  تمام کردم.
بعد از مدتها میان این همه سرشلوغی، میان دورِ تندِ زندگی، میان اتفاقات ریز و درشتی که این روزها  اعماق وجودم را آزرده اند، یک حس خوب وصف ناشدنی دارم.
"انتخاباتیات" به نظرم بهترین بخش کتاب بود.
دستم نمی رسید به آقای امیرخانی که بابت حس و حال خوبی که بعد از سالها به واسطه  کتابشان هدیه ام کردند تشکر کنم.
اما دلم خواست اینها را اینجا بنویسم که یادم بماند با این کتاب یک شروع دوباره را رقم زده ام.
"جانستان کابلستان" درست همان وقتی تمام شد که عازم زیارت جانستانِ عالم حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) هستم. 
هنوز توی فصل آخر کتاب راه می روم و مطمئنم تا مدتها بیرون نخواهم آمد.
و مطمئن تر اینکه این کتاب را دوباره و چندباره خواهم خواند...

کاظمی در ادامه درباره علاقه‌مند شدن محمدحسین جعفریان به افغانستان، سخنانی را بیان کرد و گفت: مسأله مهم درباره محمدحسین جعفریان کارهای او در حوزه‌های مختلف از جمله مستندسازی و انتشار کتاب نیست؛ بلکه کارگشایی‌های او در حوزه‌های مختلف برای افغانستان بوده است. کمک به انتشار خاطرات دوره جنگ و جهاد افغانستان و همچنین تلاش برای تأسیس مؤسسه‌های فرهنگی و حمایت از انتشار آثار شاعران افغان از نمونه‌های فعالیت‌های جعفریان بوده است.

او همچنین گفت: بخشی از غبارزدایی که از پنجره ایران به سوی افغانستان گشود شده، کار محمدحسین جعفریان بوده است. او به تنهایی یکی از کسانی بوده که باعث شناخته شدن افغانستان نزد مسؤولان‌، مقامات و مردم ایران شده است. حتا رضا امیرخانی که کتاب «جانستان کابلستان » را نوشته، پس از خواندن آثار جعفریان به شناخت افغانستان علاقه‌مند شده است.

کتاب دوم از محمد حسین جعفریانِ عزیز است که بعید می دانم هیچ کس قدر ایشان در حوزه ی افغانستان، دانش و تجربه داشته باشد ، جعفریان در سنین نوجوانی به سفارش سید مرتضای آوینی همراه حسین بهزاد راهی افغانستان می شود تا از درگیری های آنروز افغانستان مستند بسازد...

و اما سومین کتاب ، "قصه ی خشت و سنگ" استاد محمد کاظم کاظمی است، این کتاب نیاز به معرفی ندارد...