فاجعه یعنی این. خواندنش را دیشب شروع کردم و چند دقیقه بعد تمام کردم، ترجیح دادم بیش‌تر از همان چهار-پنج صفحه نخوانم. صورت این داستان آن‌قدر نتراشیده و نخراشیده بود که یک‌باره زگیل «فاندامنتالیست» نخورد تو چشمم. آن‌هم کلمه‌ای عوضی بود در بین واژه‌هایی که با بی‌دقتی تمام انتخاب شده بودند، برای متنی که با بی‌حوصلگی تمام، بدون ذره‌ای خلاقیت به طبخ رسیده و نویسنده کوشیده بود تا با سس شعارهای گل‌درشت و نچسب سیاسی، کمی خوش‌مزه‌ترش بکند.

این همه قضاوت پیچیده و مطنطن، با پنج صفحه خواندن، بی‌انصافی نیست، وقتی رضا امیرخانی را با «داستان سیستان» شناخته باشی و خاطره شبی زمستانی باشد در هفت سال پیش. کتابی که دستت گرفتی و تا تمام نکردی زمینش نگذاشتی. مهم نبود که دو ساعت از وقت خوابی که هجده سال تمام پایبندش بودی گذشته باشد، مهم عسلی بود که نوشته به کامت می‌ریخت، هرچند با موضوعش هم‌دل نباشی- و اصلا هم‌دل نباشی-. من به آن می‌گویم معجزه قلم، کاری که امیرخانی کرده بود و بالاخره بعد از 12 سال تحصیل یاد گرفتم چه طور می‌شود نوشت، راحت نوشت و خوب نوشت.

حالا شاید قضاوت یکی دو سال اخیرم باشد که در پس «من او» هیچ اندیشه متعالی و بلندی نبوده انگار. اما تکنیک نوشتنش این قدر قدرتمند بوده که بیش از سه بار خوانده باشمش. منی که بیش‌تر از یک بار خواندن کتابی را احمقانه می‌دانم و هنوز هم مطمئنم اگر حسب اتفاق چشمم به یک کلمه از من او بخورد، نمی‌توانم به این سادگی دست از ادامه اش بردارم. مهم نیست که این نویسنده محبوب گفته برای نوشتن هر سطر کتاب، پنجاه صفحه (یه هم‌چه نسبتی، نقل از حافظه) تاریخ تهران قدیم خوانده، اما به غلط در کتابش نوشته ای ایران سرود دبستانی بوده در سال 1313 شمسی. که سال شمسی 20 بود که متفقین ایران را اشغال کردند و ای ایران ساخته شد. این خطای کوچک هم یکی از وقایع عجیب و غریب آن داستان می‌شود. این یعنی معجزه نویسنده. چیزی که در بیوتن نمی‌بینی. معجزه نویسنده من او، آن بود که برای دومین بار شب امتحان حقوق بین‌الملل با یکی از سخت‌گیرترین اساتید طول تحصیلت، کتاب را دست بگیری و تا تمام نکنی بی‌خیالش نشوی. ساعت دوازده شب جزوه خواندنت را شروع کنی و صبح ساعت 8 از این یکی از سخت‌ترین درس‌ها 20 بگیری. این یعنی نوشته این طور مستت بکند.

این‌ها را برای این می‌گویم که دقیقاً متوجه شوید مشکل من با بیوتن چیست. بی‌حوصلگی و درماندگیم وقتی کتاب را دست گرفتم بهانه خوبی نیست برای این که باور کنم مشکل از گیرنده بوده، اگر نویسنده نتواند حال مخاطب را خوب کند که دیگر نویسنده نیست. برای این می‌گویم که متوجه باشید تطور فکری من هیچ ربطی به ناخوشایندی بیوتن ندارد. امیرخانی مشخصا وقت نگذاشته برای این نوشته وگرنه این قدر بد شروع نمی‌کرد. پل معلق بایرامی با تمام بدقلقی‌اش در پانزده صفحه اول، خودش را تحمیل کرد به من و سکر خواندنش بی‌نظیر بود. ظرافت جوجه تیغی باربری با تمام بی‌ربطی فصل اولش تبدیل به یکی از عجیب‌ترین تجربه‌های خواندنم شد. پس وقتی می‌گویم بیوتن مبتذل و کلیشه است، می‌فهمم از چه چیزی حرف می‌زنم. نه از یک متن بدقلق، نه از یک موضوع نچسب که از یک نوشته به مراتب سطحی حرف می‌زنم که گزارش‌های سیاسی روزمره من در فلان روزنامه درجه سه پایتخت صدباره ادبیت بیشتری دارند.

نویسنده‌ای که وقتش را صرف گعده‌های سیاسی و خاطره‌نویسی از بزرگان و روشنفکربازی و حرف‌های دوست‌داشتنی‌ زدن در حوزه‌های غیرمرتبط با تخصصش می‌کند، صدالبته چیزی بیش‌تر از یک پاپ‌استار نیست و آن گوهری را که باید از دست داده. آقای امیرخانی، وقت صرف مخاطب کنید که مخاطب وقت صرفتان کند.

 - قرار بود با هم حرف بزنیم. هنوز هیچ حرفی نزده‌ایم انگاری ...
 - هیچ نگفته‌ایم ، ارمیا ! گاهی وقت‌ها فکر می‌کنم من چه گناهی داشته‌ام الا دوست داشتن تو ؟!
 - ترسم از این است که دیگر همین قدر هم گناه‌کار نباشی ... **

**[بیوتن / رضا امیر خانی]        

آق رضا، آق رضای امیر خانی نویسنده نسل ما!

کتابت را تا سجده واجبه صفحه 469، خواندیم. هر کاری هم کردیم حس خواندن ده صفحه آخرش نبود. شاید هیچ وقت هم نخوانیمش. معلوم است که هیچ اتفاق خاصی نمی افتد. زمان که تمام نمی شود. انتها ندارد. مرثیه زیستن ما هم. چرا خودمان را با تمام کردنش ناراحت کنیم. ولی آق رضا، نمی دانی و نمی دانم که بعد چند کتاب و مقاله و نوشته بود که دوباره نثر تو به چنان اوجی رساندمان. آق رضا، ما رمانت را خوانده بودیم حتا بعد از خواندن با آنکه با توجه به قیمتش خریدنش مکروه بود، خریدیمش. آخر تو برای ما عزیزی. تو هم نسل مایی. ما برایت کم نمی گذاریم. تو خوب می فهمی نسلی را که خوب یاد گرفته است بمیرد ولی ناچار به زندگی شده است. البته نه این که خیلی چیز تحفه ای باشیم ها، نه. ما، در تاریخ ذیل غربمان، در تقدیر تاریخی محتوممان، در شبانه روز فلسفه تاریخ بورژوایی مان، دوره چندی پیش غرب نصیبمان شده است. دوره عصیان های پیاپی. دوره روایت های متکثر و پاره و پاره. دوره تخریب روایت. دوره ای که نویسنده و مخاطب هر دو دست به دست هم می دهند تا اثر را از بین ببرند. و تو آق رضای امیر خانی! نویسنده نسل مایی. همان گونه که محسن نامجو خواننده نسل ماست و ابراهیم فیاض، متفکر نسل ماست. چه بسیار شباهت ها که می توان یافت بین شما سه تا. و بین شما و ما. هر سه شلخته. هر سه شالوده شکن. هر سه تحت مسخره حرفه ای ها. هر سه موقت. گذرا. پاره پاره. پر عجله. غمگین. خندان. عزیز....

آق رضا، نسل ما، نسل سطر است و سطح. نسل بی حوصله. نسل معطل. نسل ایستاده پشت چراغ های سبز. نسلی که هدیه ازدواجش کفن است. تو گفتی هدیه ازدواج ولی ما خود می دانیم که هدیه تولدش هم کفن است. قنداقش هم کفن است. نسل ما برای مردن زندگی می کند. نسل ما نسل نبودن است. یاد مرگ جزء لینفک لحظه لحظه زندگی اش است. نسل ما زنده به مرگ است که همه زندگی برایش فرو ریخته است. بلند پرواز نیست. آینده ای نمی خواهد. به دنبال چیزی نیست. چیزی هم برای از دست دادن ندارد. نسل پوک اسیر لحظه. نسلی برای مصرف، لذت، فراموشی، بیخیالی...

می دانی آق رضا، مارکس و دورکیم را که می شناسی، این دو تا دو تلقی بر عکس از جامعه دارند. دورکیم می گوید جامعه یک کل واحد است که وقتی در گیر تضاد و چند تکه گی و آنومی شود، در حال نابودی است ولی مارکس در عمق آنومی، در گیر و دار تضاد ها و ستیزه ها، تشکیل جامعه را نوید می دهد. از نظر مارکس جامعه به تضاد زنده است. حالا غرض این که ما آخرش نفهمیدم روانشناسی مارکسیستی هم داریم یا نه، ولی در درون همه ما، یک جامعه مارکسی نفهفته است. مملو از ستیزه و نفرت و مبارزه. مبارزه بی پایان تکه های مدرن و تکه های سنتی. نسل جنگ هر کس با خودش. نسل جنگ های تن به تن. ما نسل دو تکه ایم و از این رو عاشق جنگ. ما جنگ را دوست داریم نه برای کشتن یا کشته شدن یا پیروزی یا شکست. ما زنده ایم به جنگ. این سرنوشت محتوم ماست. نسل ما برای هدف نمی جنگد برای سنت هم برای مدرنیته هم برای افتخار هم برای تحقیر هم برای وطن هم... که نسل ما بی وطن است. که نسل ما برای وتن می جنگد.

نسل ما سوالی ندارد. جوابی هم. نسل ما سوال ها و جواب ها را می شنود. شنیدن پیشه است. آنقدر که دیگر توانایی تصمیم گرفتن ندارد و خاموش و بی نوا در راه بی پایان سرگشتی خود زیر لب زمزمه می کند (گرچه می خواهد با بلند ترین نعره هایش فریاد بکشد...) که: از تهی سرشار/ جویبار لحظه ها... نسل ما نسل دایره المعارف است. نسل هایکو. اگر علم بخواند حوصله بیش از یک صفحه خواندن ندارد و اگر شعر بخواند بیشتر از بیست هجا نمی شود. فعل و آرایه و ربط و موقوف المعانی و این قرتی بازی ها را که حرفش را نزن. نسل ما نسل قصیده و مثنوی نیست... حتا غزل را سالهاست از یاد برده است... تک بیت. فوقش دو بیتی. همان گونه که سعید. همان گونه که امیر. همان گونه که من...

نسل ما نسل نهیلیست های کوچولوی عربده کش است و تو...

آق رضا، آق رضای امیرخانی، نویسنده نسل مایی. نویسنده بیوتن.