کتاب نفحات نفت آخرین اثر مکتوب نویسنده پرآوازه معاصر رضا امیرخانی است.او که با نگارش رمانهای من او و بیوتن بسیار محبوب شده است در این کتاب که یک کتاب غیر داستانی است با همان اسلوب قبلیش در داستان نویسی عمل کرده است یعنی تکه های به ظاهر غیر متجانس و پراکنده اما منسجم و همان غلطهای نوشتاری عمدی که به الگوی نوشتاریش بدل شده است.
در این کتاب او به نقد نظام دولتی ایران و بررسی ارتباط ناکارآمدی نظام در ارتباط تنگاتنگ با نفت پرداخته است.او در بخشهای مختلف کتاب با آوردن مثالهای متعدد به ناکارآمدی و بحران نظام دولتی ایران و ارتباط آن با ثروت باد آورده نفت می پردازد و با آوردن مثالهای مشابه داخلی و خارجی رد نقیض وضع موجود به رسوب زدایی از زوایای این سیستم متکی به نفت می پردازد.کتب تقریباً همه مقوله های اصلی زندگی انسان را به نقد کشیده و به رکود و عدم تحرک سیستم اعتراف می کند.البته خود نویسنده می گوید که این جستار نه یک تحقیق همه جانبه و کامل و نه یک اثر ساده ژورنالیستی که بیشتر درددلی برادرانه با مردمی است که طرف اصلی مخاطبان هر روشنفکری است.نویسنده سعی دارد با زبانی ساده و غیر فنی به سبکی نزدیک به کتابهای عامه پسند مشکل و دلایل خود را در این سیستم ویرانگر تشریح سازد.البته نویسنده به شدت هم تحت تأثیر سفر خود به غرب هم و تغییر نگاه کاذب تحمیلی از غرب در داخل هم قرار دارد.این مسئله باعث حمله غرب ستیزانی هم که بدون توجه به خصوصیات مثبت جامعه و نظامهای غربی یک سره به نفی و نابودی غرب کمر بسته اند به نویسنده و متهم کردن او به تمایلات لیبرالیستی نیز شده است.اما باید دانست که نویسنده در طول کتاب هیچ دفاعی از غرب نکرده و بلکه بیشتر فقط نمونه های مشابه را ارائه داده است که با مدیریت درست و هدفمند کارآمدتر بوده اند و به نقد نظامات داخلی پرداخته و متأسفانه طبق معمول هرگونه نقد سازنده با برچسب بیگانگی و وابستگی به غرب و لیبرالیسم در هم کوبیده می شود تا سودجویان طماع همچنان سرمایه های ملی را در قالب نظامان فاسد و منحط دولتی چپاول کنند و ایران هرگز قدمی به سوی آنچه مستحق آن است برندارد.
بیشتر مخالفان این کتاب همان کسانی هستند که نقد را از خود برنمی تابند و همه را به چوب می زنند تا میزهایشان را از دست ندهند و به قول نویسنده همان مسئولان سه لتی .کتب بیشک کتاب بسیار خوب و روشنگری است و درد و مشکل را به خوبی حلاجی می کند هر چند از ارائه راه حل طفره می رود و چیزی برای ما به طور وضوح نمی گوید و فقط توصیه می کند در چارچوب دولت گرفتار نشویم اما خود در ابتدای کتاب به سرنوشت کسانی که می خواهند از سیستم بگریزند و در چارچوب خصوصی عمل کنند و نابودی محتوم آنها در جدال نابرابر با غول بی شاخ و دم دولت اشاره می کند.البته در جایی به صورت ضمنی به راه حل ایجاد مراکز و نهادهای مردمی بزرگ و مستقل از دولت اشاره می کند اما به خوبی نگاه منفی نظام به این نهادهای مردم نهاد بزرگ و ترس بیمارگونه آنها از هر نهاد مستقل را هم بر می شمارد که خود به نگاه بازدارنده و نابودگر این نهادها می انجامد.
بیشتر نوشتارهای کتاب بسیار آشنا و شاید تکراری باشد اما در کنار هم و با نثر جذاب امیرخانی جالب و روشنگر عمل می کند.از کتاب نباید توقع توفان افشاگرانه داشت و یا ساختارشکنی ویرانگر.کتاب تلنگری بر شماست تا نگاهی تازه یابید و شاید راهی شما بیابید که البته با این صورت کنونی بسیار سخت است.
برای آنها که می خواهند بیشتر بخوانند کتاب نشت نشا از همین نویسنده توصیه می شود که به موضوع فرار مغزها پرداخته است.امیرخانی نمونه ای از روشنفکر مردمی و عملگراست که به جای کرسی بلندبالا تفاخر به مردم و زندگی اجتماعیشان توجهی ویژه دارد و روشنفکری نه بد که خوب است اگر مردمی باشد با آنها بر بر آنها میانشان و نه بر کرسی.
در همين رابطه :
ماخذ: توتستان
