فرهنگ > ادبیات - رضا امیرخانی معتقد است، ممیزی در کشور باید شفاف‌باشد و تا زمانی که خلاء‌های این قانون برطرف نشود و سلیقه بر روند ممیزی تاثیر داشته باشد، هیچ کسی راضی نخواهد بود.
به گزارش خبرآنلاین، رضا امیرخانی در ششمین نشست گپ و گفت کافه خبر به مشکلات ممیزی کتاب پرداخت و برای بهبود شرایط ممیطی پیشنهادهایی را ارائه کرد.
رضا امیرخانی از جمله نویسندگانی است که با ممیزی به صورت کلی موافق است اما به روند و شیوه اجرای ممیزی در کشورمان انتقاد دارد. او دراین باره گفت: «ممیزی باید وجود داشته باشد چون نمی‌توانیم نسبت به فضای فرهنگی کشور بی‌تفاوت باشیم؛ بخصوص در کشوری مانند کشورما که به لحاظ قومی و مذهبی چالش‌های فراوان دارد و چالش سیاسی هم به آن اضافه شده‌است.»
او در توصیف شیوه ممیزی کتاب گفت: «فعلا با فضای فرهنگی کشورمان به شیوه این نیز بگذرد کنار می‌آئیم.» امیرخانی معتقد است که شیوه ممیزی کتاب در کشورمان چندان عقلانی نیست و برای روشن شدن این گفته، دو مثال زدکه یکی به گرفتن مجوز برای کتاب «ناصر ارمنی» مربوط است و دیگری مربوط به ممیزی کتاب «نشت نشا».
او درباره ممیزی این دو کتاب گفت: «هر دو این کتابها تنها به خاطر یک جمله از فیلتر ممیزی رد نشدند که اولی را بعد از یک دوره در وزارت ارشاد و تغییر دولت منتشر کردم و مجوز دومی هم با حذف جمله‌ای که هیچ مشکلی در محتوای کتاب ایجاد نمی‌کرد، صادر شد.»
صدور مجوز این دو کتاب برای امیرخانی نمونه‌ایست از اعمال سلیقه‌ای ممیزی. او در این باره گفت: «من معتقدم فضای ممیزی کشورمان خیلی عقلانی نیست. در حقیقت فضای ممیزی ما خیلی هم هوشمندان نیست که نسبت به موضوعات و محتوا خیلی حساس باشد. معمولا جملات و کلمات برای ممیزان وزارت ارشاد اهمیت دارد.»
او در نقد فضای حاکم بر ممیزی کتاب گفت: «فضای حاکم بر ممیزی، قطعا جای بحث دارد چرا که با شکلی که امروز دارد، نه دوست و نه دشمن نمی‌تواند با آن کار کند.کتابهای بی‌رگ و بی‌بو خیلی ساده مجوز می‌گیرند و کتابهایی که حرفی طرح می‌کنند، خیلی سخت‌تر از غربال ممیزی رد می‌شوند.»
امیرخانی در سخنانش به ضوابط نشر شورای عالی انقلاب فرهنگی و تاثیر آن در ممیزی نیز پرداخت. او معتقد است که اگر ممیزان براساس این ضوابط عمل کنند و نه بر اساس سلیقه، شاید ضوابط جدید نشر تاثیری در این شکل ممیزی داشته باشد.»
امیرخانی علاوه بر انتقاد به تاثیر سلیقه ممیزان در صادر شدن با نشدن مجوز برای یک کتاب، پنهانی بودن ممیزی را نیز یکی دیگر از مشکلات صدور مجوز برای کتاب برشمرد.
او دراین باره گفت: «مهمترین مشکل وضع موجود حاکم بر ممیزی ما این است که فضای ممیزی شفاف نیست. در حالیکه اگر فضا شفاف باشد ممیز تحت فشار قرار می‌گیرد تا کارش را درست انجام بدهد و در صدور مجوز کم‌کاری نکند.»
او به این نکته اشاره کرد که ممیزی پنهان، مشکلات بعدی را هم به دنبال دارد و گفت: «پنهان بودن ممیزی برای خود وزارت ارشاد هم می‌تواند مشکلات بسیاری به دنبال داشته باشد.»
امیرخانی در این گپ و گفت پیشنهادهای خود را درباره ممیزی مطرح کرد و برای روشن شدن این پیشنهادها به تعریف ممیزی از نگاه خودش پرداخت. او گفت: «ما هنوز درباره اینکه ممیزی چیست، به توافق نرسیده‌ایم. اثر هر مولف مانند هر فعل دیگر بشری سه قسمت دارد یکی فعال مولف، خود اثر و تبعات اثر. پس باید بدانیم ممیزی در کدامیک از این موارد می‌تواند اعمال شود.»
او اظهار تاسف کرد: «متاسفانه ما در کشورمان حتی ممیزی در نیت هم داریم. وقتی ممیزان با اسمی برخورد می‌کنند، می‌گویند این همانی است که فلان کار را کرده، پس این کتابش هم مجوز نگیرد. ممیزی در نیت رخ می‌دهد. کتابهای زیادی داریم که به مشکل ممیزی برمی‌خورند در حالیکه اگر نام مولف نداشتند به سادگی مجوز می‌گرفتند.»
او به ممیزی اثر پرداخت و درباره این شیوه ممیزی گفت: «ممیزی در خود اثر هم رخ می‌دهد با این شیوه که این اثر در ذات خود یا در عالم مقال، درست است یا نه! من معتقدم این هم نمی‌تواند روش مناسبی ممیزی باشد. فرض کنید کسی بیاید و کتاب هندسه بنویسد و بگوید که در فضای اقلیدوسی مجموع زوایای مثلث به جای 180 درجه، 185 درجه است. این هم موضوع ممیزی نیست چون ممیز منتقد نیست.»
ممیزی تبعات، شیوه‌ایست که به اعتقاد امیرخانی می‌تواند موثر باشد. او در این باره گفت: «به نظر من ممیزی فقط در تبعات یک اثر معنی دارد. یعنی ممیز بررسی کند و ببیند وقتی این اثر منتشر شد چه تبعاتی را به دنبال خواهد داشت.»
به اعتقاد امیرخانی در این نوع ممیزی، لازم است که ممیز فرد هوشمندی باشد که با جامعه ارتباط دارد.
خلا قانون در زمینه ممیزی کتاب، مسئله دیگری است که امیرخانی به آن پرداخت. او معتقد است وقتی ممیزی قانون مشخصی نداشته باشد، در صورت بروز مشکل هم نمی‌توان مقصر را پیدا کرد.
امیرخانی گفت: «معمولا وقتی مشکلی پیدا می‌شود، خود وزارت ارشاد هم مسئولیت را برعهده نمی‌گیرد. اگر ممیزی پیش از انتشار اثر باشد پس قانون نباید کاری به نویسنده و ناشر داشته باشد در حالیکه می‌بینیم اتفاقا قانون به دنبال نویسنده و ناشر هم هست.»
امیرخانی معتقد است که ممیزی باید به بعد از نشر موکول شود و قبل از آن باید خلا‌های قانونی ممیزی هم مد نظر قرار بگیرد.»
در نهایت امیرخانی پیشنهاد داد که ممیزی شفاف‌تر باشد، کارشناس رسمی کتاب داشته باشیم و برخی ناشرها بتوانند به جای مراجعه به وزارت ارشاد با همان کارشناس رسمی کار کنند و یا اینکه شرایطی فراهم شود که برخی نویسندگان خودشان مسئولیت آثارشان را برعهده بگیرند.
