از اين كتاب ديگر نمي دانم چه بايد بگويم، اثري است مربوط به سال گذشته كه خود نويسنده هم خواندنش را سخت دانسته است. وقتي بي وطن را مي خواندم گاهي كتاب را مي بستم و جناب نويسنده را حسابي مورد عنايت قرار مي دادم كه اين چه كتابي است! اما خواندن اثر اميرخواني ارزش وقت گذاشتن را داشت، هرچند كه من او انتظارات را بالا برده بود.

سايت اميرخاني را كه جستجو مي كردم براي يافتن اطلاعاتي در ميان نظراتي كه براي بي وطن گذاشته شده بود نظري يافتم كه به جاي توضيح بيشتر از سمت خودم اين نوشته را در پايان برايتان مي آورم.

حسن كريمي در اسفند 87 براي اميرخواني مي نويسد:

دیشب ساعت 4 صبح "بیوتن" رضا امیرخانی را تمام کردم. باید اعتراف کنم این کتاب بیشتر از هر کتاب دیگری بر من تاثیر گذاشت. نمی دانم چرا، ولی با شخصیت "ارمیا" که همین چند ماه پیش در کتاب "ارمیا" خوانده بودمش و فکر می کردم مرده، بدجوری ارتباط برقرار می کردم!

گاهی با خودم می گفتم "باید با خدا حرف بزنم"! گاهی آرزو می کردم یک اتفاق ناگواری برای خشی و بیل بیفتد! و گاهی نیمه ی سنتی و مدرن مغزم با من حرف می زدند! بین خودمان بماند ولی چند بار احساساتم بدجوری غلیان کرد، اگرچه ممکن است به جوگیر شدن متهم شوم! و جالب اینجاست که با وجود تلخ بودن داستان، طنز در همه جای آن نهفته است.

فلش بک ها و سیال بودن داستان درست مثل "من او" فوق العاده و هوشمندانه بود. واقعا باید به استعداد آقای امیرخانی آفرین گفت. اکثر صحنه های داستان چند لایه و بسیار عمیق اند و گاهی دو یا چند معنی را می توان از آن ها برداشت کرد.

به نظر من "سیلورمن" ها و به طور مشابه "هفت گدای کور" در "من او" اشکالات این دو اثر هستند که به شدت تخیلی هستند و خواننده را از فضای واقعی داستان دور می کنند.

می توان گفت بیوتن همان ارمیا است. نه تنها ادامه ی زندگی شخصیت ارمیا، بلکه داستان نیز به نوعی همان داستان ارمیا است. در هر دو داستان با تغییر فضای سیاسی کشور (در کتاب ارمیا با پایان جنگ و در بیوتن با شروع دوره ی اصلاحات) فضای زندگی ارمیا نیز تغییر می کند و به دلیل خلوصی که دارد نمی تواند خود را با فضای جدید هماهنگ کند و همرنگ جماعت شود. اوج این شباهت را در بیدار شدن در جنگل برای نماز صبح، (در ارمیا با لیس زدن گراز و در بیوتن با گوزن) و همینطور در تعلیق پایان که شخصیت داستان مرده است یا نه، می توان دید.

آن سوزی کریزی دنسر بخشی از خود ارمیا است. همان بخشی که از حرمت قمار خبر دارد ولی سکه ها را داخل دستگاه می اندازد. همان بخشی که ما را به ارمیا بسیار نزدیک تر می کند!

خواستم در قالب سخن  بنویسم دیدم ان قدر ها نیست که قدرش برابری کند با سخن پس خداوند پی نوشت را افرید:

پ.ن 1:دختر خوب که میای نظر خصوصی میدی کوشی دیگه پیدات نیس؟ نظر میدی پاش وایسا دیگه.(اهو) بیا جوابت و بگیر(پست قبل) . راستی تو همیشه یه چیزی میگفتی"در پس هر شوخی ای جدی ای نهفته" وقتی این حرفت و با مزاحی کردی مطابقت میدم دلم میگیره. یعنی واقعا.... هیچ وقت فکر نمیکردم که... و الان هم فکر نمی کنم که ... ادمی دیگه .

پ ن 2: شاید من نیز سیلورومنی بوده ام که حالا مسخ شده ام.

کسی که هیچ چاره ای جز عاشق شدن نداشت.

پ.ن.3:کدام سایه ی مشترک ما را هم سایه کرد؟

پ.ن.4: از کجا پیدا شد زنک فالگیر چادر به کمر میان خلوت من و تو. دستم را نگاه کن.

پ.ن5:چشمانش نشان دهنده ی  بی خلوتی بود . انگار او هم از گردونه سر نوشت من دلش خلوت شد.

پ.ن.6: پ.ن2 و 3و4و5  برگرفته که چه عرض کنم کپی شده از بیوتن امیرخانی بود البته با کمی دخل و تصرف.

 ......

معنای دوستی وسیع تر از این حرفاست  ببخشین من رو(مخاطبم کسایی هستند که بدون شک خود را خواهند شناخت و اما من و جمله ی من را نه).(قدرش بیشتر از سخن بود)

برایم دعا کنین. نه به خاطر من بل به خاطر...؟ به خاطر ...؟؟ "من"

خودم رو لوس کردن جاست ایت.

 پ.ن 0: کدامین اسمان را گویی؟؟

رمان «بي وتن» اميرخاني رامي توان به لحاظ هنري وادبي يک اثر ناب دانست. اثري که با استفاده ازهمه ظرفيت هاي داستاني ازجمله شخصيت پردازي، فضاسازي، ديالوگ، نثرداستان و... توانسته است لحظات زيبا وسرشارازلذتي رابراي مخاطب خودخلق کند.فارغ ازبحث هاي تکنيکي وهنري که اتفاقاً نقدهاي خوبي هم دراين زمينه نوشته شده وخواهدشد، ازديدگاه يک خواننده ومخاطب جدي آثاراميرخاني ، مي توان به موارد ذيل نيز اشاره نمود.
  1-        شاهکار ادبي اميرخاني همچنان «من او» ست.«بي وتن» هر چند بسيار زيبا و جذاب نوشته شده، اما باز هم نتوانسته دنياي «روياي صادقانه» مانند «من او» را براي مخاطب خود به تصوير بکشد.شايد راز اين نکته در آن است که «من او» از گذشته زيبا و رمزآلود انسان ديروز سخن مي گويد و «بي وتن» از سرگشتگي و خستگي انسان امروز! و البته فاصله اين ديروز و امروز بيش از آنکه از جنس زمان باشد از جنس هويت و فرهنگ است! چه بخواهيم و چه نخواهيم براي ما شرقي ها گذشته بهتر و زيباتر از آينده است.همه ما هر روز حسرت ديروزهايمان را مي خوريم!(حتي حسرت نخريدن چند پودر لباسشويي که ديروز ارزانتر از امروز بود!!)
دوران طلايي و شکوه شرق در گذشته بوده و خواهد بود. آينده براي ما معمولا دردسر،زشتي و تباهي داشته است.حال و روز ارمياي اميرخاني در آمريکا شايد سرنوشت محتوم همه ما در سالهاي بعد باشد.

بنابراين تقابل سنت و مدرنيته تم اصلي داستان «بي وتن» است.«سنت»ي که لااقل براي امثال ارميا برخاسته از عمق مذهب است و «مدرنيته»اي که نشان از اصالت سرمايه و پول!

بخاطر همين است که «خشي» در مجلس افطار «عبدالغني»-سرمايه دار عرب مقيم آمريکا- سخنراني اش را با «بسم رب الغني»! آغاز مي کند.و خداي غني که خشي هم به آن اعتقاد کامل دارد همان سکه هايي ست که بر سر ارميا ريخته مي شود!

3-        تضاد فکري و عملي شخصيت هاي اين داستان بسيار زيبا و دوست داشتني تصوير شده است.نگاه آرماني مبتني بر ايمان ارميا در تقابل با تفکر علم محور و مبتني بر حس «خشي» و «بيل» قرار دارد.ارميا در جواب طعنه خشي-«استدلال از اين عقلي تر؟؟»- جز گفتن «...حوصله ندارم عقلم را به کار بياندازم...» پاسخي ندارد،چرا که اصولا نوع تفکر و تعقل خشي براي ارميا پذيرفتني نيست.خشي نيزاز اين اختلاف وحتي رقابت با ارميا آگاهي دارد.انگار خشي و ارميا خواسته يا ناخواسته بر سر تصاحب عشق آرميتا رقابتي جدي دارند.شايد آرميتا را بتوان سمبلي از  نسل بي خيال و ساده انديش امروز دانست که بهرحال مجبور است از بين خشي و ارميا يکي را انتخاب کند.جالب اينجاست که اگر پياز داغ تفکرات و حرفهاي خشي و بيل را کم کنيم، (که البته به اقتضاي داستان اين پياز داغ به معجون «بي وتن» اضافه شده است.) خواهيم ديد که همين حرفها در کشور خودمان هم فروشنده و خريدار دارد! اميرخاني به درستي و زيبايي انگشت روي اين موضوع گذاشته است.موضوعي که بزرگترين چالش دينداران حقيقي آخرالزمان خواهد بود. اين انتخاب چيزي نيست جز انتخاب بين «مغز و دل!!». يا به تعبير غير کله پاچه اي اش همان «ايمان و عقل...»!

4-        سفر و گرايش به طبيعت از خصوصيات مهم شخصيت هاي داستانی اميرخاني است.براي همين هم در سه اثر «ارميا»،«من او» و «بي وتن» به وفور از آن استفاده شده است.جنگلهاي شمال در «ارميا»،سفر پاريس در «من او» ،جنگلهاي آمريکا در «بي وتن» و... گويي عاملي هستند براي رسيدن به نوعي معرفت و خودشناسي.شايد هم بازگشتي به اصالتها و پاکي هاي فطري که در مواجهه با تمدن امروزي بشر به فراموشي سپرده شده اند.ارمياي «بي وتن» همان قدر از بازي کردن با آهوي وحشي لذت مي برد که ارمياي «ارميا» از خوردن ميوه هاي کال جنگلي!! شخصيت هاي داستاني اميرخاني در طول اين سفرهاي کوتاه و طولاني قدم در مسيري مي گذارند که هماهنگ با دستور «سيرو في الارض...» قرآن است.و واضح است که اين نوع نگاه به سفر و طبيعت تفاوت بسياري دارد با شعارهاي کليشه ای سازمانهاي گردشگري و محيط زيست!!

* این روزها؛ کسی در درونم فریاد می زند:" و دیگر آسمان را نخواهی دید." چقدر دلم هوای "بیوتن" امیرخانی را کرده!!!

* این روزها؛ بالم را و حالم را گم کرده ام. چه بد احوالیست!

* این روزها؛ دلم می گیرد از آدم هایی که با علم به اشتباه بودن مسیر، راهشان را می گزینند و زندگی شان را به حراج می گذارند.

* این روزها؛ واژه ها ذهنم را به بازی گرفته اند به امید سرودن بیتی!

بیابانکی خواندن رمان های  "قطار57 " اثر رضا رئیسی، "بی وتن" نوشته رضا امیرخانی و مجموعه شعر "هر آینه آه" از جواد زهتاب را به اهالی کتاب و مطالعه پیشنهاد کرد و گفت: کتاب "هر آینه آه" اگر تبلیغ و توزیع مناسب داشت، به طور حتم خیلی بیشتر مورد توجه قرار می گرفت چرا که غزل های این کتاب بسیار زیبا است اما از آنجایی که در اصفهان منتشر شده، به خوبی معرفی نشده است.

من آخرین لحظه ی روزی شکوهمندم که به فردایی مبتذل فرو می رود

آخرین قطره ی رودی بکر

که به دریای سیاه می ریزد

آذربادی خسته از پروازم که درگوشم زمزمه می کند توفان :

«و دیگر آسمان را نخواهی دید »

درکوچه ی فردا رگبار سایه هاست

سایه های گستاخ سرد

دریغا از نان پدرم دندان درآورده ،از خون پدرم جان گرفته است

                                                                      دراکولای سایه ها

به کتاب تو التجا می برم ارمیای بی وتن !

که فرسوده ترین واژه ی عهد عتیقم من

غریبه ای از غار آنجلیس

ببری آواره

که به حاشیه ی سفرنامه های کهن پناه برده است

جنگل را وانهادم که دیگر زمین خدا نیست

جنگل را وانهادم تا ویلاهاشان را شماره کنند

به کوهستان سربلند عزلت بازگشتم

به اتاق کوچک تنهایی

نخواستم که فرزندم مرا به دادگاه بکشاند

به خاطر نانی که گاه داغ نبود

نخواستم که همسرم ...

آخرین بازمانده ی نسل شکوهمند پدر سالارم من

نخواستم که منقرض شوم

به تنهایی پناه آوردم .

به نام اوخدا!حول حالنا...اللهم ! ارحم من لایرحمه العباد و اقبل من لایقبله البلاد!

رجوع شود به بیوتن نوشته رضاامیرخانی God bless all the people